Programma 5- Wenjen en Omjouwing

Waar gaat programma 5 'Wenjen en Omjouwing' over?

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Wonen is een eerste levensbehoefte en is erg bepalend voor de leefbaarheid. De overheid, de gemeente niet in de laatste plaats, heeft en houdt onvermijdelijk een grote invloed op het voorzien in die behoefte. Het zal de komende periode een prominent onderwerp van aandacht zijn. Door alle veranderingen, ook in taakstelling voortkomend uit spreidingsvoorstellen van de minister als gevolg van toenemende woningnood, en veranderde woonbehoeften is de vraag ook veranderd. Het aanbod is daar nog onvoldoende op aangepast. Anders dan we lang gewend waren hebben we nu een forse bouwopgave. De komende jaren wordt het belangrijk om het aanbod op de behoeften te laten aansluiten. Er zal een belangrijk accent worden gelegd op het voldoen aan de behoefte in de dorpen met maatwerk en inpassing, waardoor daar ook een leefbaarheidsimpuls wordt gegeven. Iedereen moet goed, duurzaam en passend, waar mogelijk levensloop- en toekomstbestendig, in zijn woonbehoefte kunnen voorzien. We willen dat samen met o.a. de woningcorporaties gaan realiseren. 

In Noardeast-Fryslân is behoud en versterking van leefbaarheid van belang om aantrekkelijk te blijven voor bewoners en bezoekers. De ruimtelijke kwaliteit van onze omgeving krijgt daarom hoge prioriteit. Bij het inrichten van de omgeving moeten gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde in goede balans worden gebracht. Ruimtelijke kwaliteit vraagt naast ecologische, economische en sociaal-ruimtelijke aspecten ook aandacht voor onze gebouwde omgeving. We willen graag behouden wat waardevol is en de eigenheid en identiteit van onze dorpen en stad mede bepaalt. 

Noardeast-Fryslân is een gemeente met een schitterend landschap: de Waddenzee als mooiste natuurgebied van Nederland is onze “achtertuin”, de Fryske Wâlden zijn nationaal landschap, en het grote open kleigebied dat met name in gebruik is door de landbouw is prachtig met al haar cultuurhistorische structuren en elementen.  Duizenden jaren geschiedenis heeft ons gemaakt tot wat we nu zijn, een gebied met prachtige dorpen en boerderijen op terpen, openheid, maar ook het besloten landschap van de Wâlden (Klaaikluten en Wâldpyken). Hoewel we 3 gemeentes waren met een eigen identiteit, hebben we toch veel in onze geschiedenis gemeen. Onze geschiedenis – het leven met de zee, de dijken, de terpen, de landbouwgronden, de recreatie, … - geeft inzicht in onze identiteit, overeenkomsten én verschillen. Het geeft ook inzicht in hoe toekomstige ontwikkelingen “logisch” een plek kunnen krijgen in het bestaande landschap. Er zijn echter een flink aantal grootschalige ontwikkelingen, zoals grootschalige opwekking van duurzame energie, klimaatadaptatie en transitie van de landbouw die mogelijk een grote impact op het buitengebied hebben. Om bewust te kunnen omgaan met deze ontwikkelingen en ze een plek te geven is het van belang te weten welke kenmerken en kwaliteiten we hebben en welke we willen behouden. 

Een belangrijke opgave voor de komende periode is ook om onze lokale samenleving duurzamer te maken. We willen daar als gemeente zelf het goede voorbeeld in geven. De inwoners, bedrijven en instellingen moeten bewust worden gemaakt van de noodzaak tot verduurzaming en de mogelijkheden daartoe.

501.1 Doel: Het verbeteren van de doorstroming op de woningmarkt en toekomstbestendig wonen

SMART-doelstelling

Terug naar navigatie - SMART-doelstelling

501.1-1: De woningvoorraad wordt gericht uitgebreid met nieuwbouw in de passende segmenten voor de juiste doelgroepen

Terug naar navigatie - 501.1-1: De woningvoorraad wordt gericht uitgebreid met nieuwbouw in de passende segmenten voor de juiste doelgroepen

Activiteit

501.1-2: T.a.v. de betaalbare woningvoorraad worden prestatieafspraken gemaakt met woningcorporaties en bewonersorganisaties

Terug naar navigatie - 501.1-2: T.a.v. de betaalbare woningvoorraad worden prestatieafspraken gemaakt met woningcorporaties en bewonersorganisaties

Activiteit

502.1 Doel: In 2050 is Noardeast-Fryslân een regio die volhoudbaar voorziet in haar behoefte qua energie, voedsel, producten en diensten

Opmerking Majeure projecten

Terug naar navigatie - Opmerking Majeure projecten

De hieronder benoemde activiteit is in dit programma meegenomen. Daarnaast is deze activiteit onder de majeure projecten opgenomen. Het gaat om de activiteit:
502.1-1D: Klimaatplan

SMART-doelstelling

Terug naar navigatie - SMART-doelstelling

502.1-1: Conform de Klimaatwet is Noardeast-Fryslân in 2050 onafhankelijk van fossiele brandstoffen

Terug naar navigatie - 502.1-1: Conform de Klimaatwet is Noardeast-Fryslân in 2050 onafhankelijk van fossiele brandstoffen

Activiteit

503.1 Doel: Het bereiken en in stand houden van een gezonde en veilige fysieke leefomgeving van een goede omgevingskwaliteit

SMART-doelstelling

Terug naar navigatie - SMART-doelstelling

503.1-3: Opgaves in de dorpen worden integraal aangepakt

Terug naar navigatie - 503.1-3: Opgaves in de dorpen worden integraal aangepakt

Activiteit

503.1-4: De ruimtelijke kwaliteit van de fysieke leefomgeving is verbeterd

Terug naar navigatie - 503.1-4: De ruimtelijke kwaliteit van de fysieke leefomgeving is verbeterd

Activiteit

504.1 Doel: Meer toepassen van de uitgangspunten van de circulaire economie

SMART-doelstelling

Terug naar navigatie - SMART-doelstelling

504.1-1: De te verbranden hoeveelheden huishoudelijke afvalstoffen wordt teruggebracht van 136 kg/inwoner/jaar tot 125 kg/inwoner/jaar in 2025

Terug naar navigatie - 504.1-1: De te verbranden hoeveelheden huishoudelijke afvalstoffen wordt teruggebracht van 136 kg/inwoner/jaar tot 125 kg/inwoner/jaar in 2025

Activiteit

505.1 Doel: De energiearmoede wordt zodanig verminderd dat in 2030 alle inwoners blijvend in hun energiebehoefte kunnen voorzien

Onderwerp beleidsdocumenten Programma 5

Terug naar navigatie - 2
Onderwerp beleidsdocumenten Duurzaamheid
Energietransitie ANNO Uitvoeringsprogramma 2017-2020
Terug naar navigatie - 3
Onderwerp beleidsdocumenten Ruimtelijke kwaliteit / RO / bouwen
Omgevingsvisie (in concept)
Concept Omgevingsprogramma’s o.a. Dokkum, Klimaat, mobiliteit
Binnenstadsvisie Dokkum 
Beeldkwaliteitsplannen

Verbonden partijen Programma 5

Terug naar navigatie - 1
Verbonden partij Bijdrage aan beleidsdoelstellingen
Welstandszorg Hûs en Hiem Het voorzien van de gemeenten in de welstandsadvisering als bedoeld in de Woningwet en advisering over de toepassing van de Monumentenwet
Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing De FUMO is de Friese vertaling van de landelijk in te stellen Regionale Uitvoeringsdiensten. Doel is kwaliteitsverbetering en verhoging van de efficiency van de uitvoering van wettelijke milieutaken van gemeenten en provincie
Stichting monumentenbehoud Het instandhouden en beschermen van de monumenten als bedoeld in de monumentenwet
Omrin Omrin is de afvalverwerker van de Friese gemeenten. De gemeente is aandeelhouder van Omrin

Uniforme beleidsindicatoren Programma 5

Terug naar navigatie - 1
Uniforme beleidsindicatoren Eenheid Periode Gemeente
Noardeast-Fryslân
Nederland Peildatum
Vestigingen (van bedrijven) Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar 2023 174,60 181,80 02-01-2025
Omvang huishoudelijk restafval Kg/inwoner 2023 195,00 150,00 02-01-2025
Hernieuwbare elektriciteit % 2022 37,30 41,00 02-01-2025
Nieuw gebouwde woningen Aantal per 1.000 woningen 2023 2,20 9,10 02-01-2025
Demografische druk % 2024 81,20 70,40 02-01-2025

Leeswijzer uniforme beleidsindicatoren

Terug naar navigatie - Leeswijzer uniforme beleidsindicatoren
Uniforme beleidsindicatoren Toelichting Bron
Vestigingen (van bedrijven) Het aantal vestigingen van bedrijven, per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-65 jaar. LISA
Omvang huishoudelijk restafval Niet gescheiden ingezameld huishoudelijk afval. CBS
Hernieuwbare elektriciteit Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa.  RWS
Nieuw gebouwde woningen Nieuw gebouwde woningen, exclusief overige toevoegingen, zoals transformaties. Basisregistratie adressen en gebouwen
Demografische druk De som van het aantal personen van 0 tot 20 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 20 tot 65 jaar. CBS

Overzicht baten en lasten 2024 Programma 5: Wenjen en Omjouwing

Overzicht baten en lasten

Terug naar navigatie - Overzicht baten en lasten
Bedragen x €1.000
Exploitatie Primaire begroting 2024 Begroting na wijzigingen 2024 Realisatie 2024 Afwijking ten opzichte van begroting na wijziging
Baten
501 Ruimtelijke ontwikkeling / ruimtelijke kwaliteit 623 811 3.678 2.867
502 Wonen 933 779 1.137 358
503 Milieu 1.923 2.389 2.438 49
508 Afvalbeleid en afval inzameling 5.034 5.034 5.363 329
Totaal Baten 8.513 9.013 12.615 3.602
Lasten
501 Ruimtelijke ontwikkeling / ruimtelijke kwaliteit -2.091 -5.148 -5.544 -396
502 Wonen -2.884 -3.519 -3.112 407
503 Milieu -4.752 -5.678 -5.150 529
508 Afvalbeleid en afval inzameling -3.843 -3.873 -4.205 -332
Totaal Lasten -13.570 -18.218 -18.011 207
Gerealiseerd saldo van baten en lasten -5.057 -9.205 -5.395 3.810
Onttrekkingen 785 4.460 1.255 -3.205
Stortingen 0 0 -236 -236
Mutaties reserves 785 4.460 1.019 -3.441

Toelichting op de afwijkingen

Terug naar navigatie - Toelichting op de afwijkingen
Bedragen x € 1.000 Afwijkingen Incidenteel (I) Structureel (S)
BATEN    
501 Ruimtelijke ontwikkeling / ruimtelijke kwaliteit 2.867  
Het verschil tussen de baten en lasten in de grondexploitaties bedraagt €286.000. De winstneming ten aanzien van de bouwgrondexploitatie vindt plaats op basis van de Percentage of Completion-methode (POC-methode). Dit betekent dat de baten en de lasten naar rato van de voortgang verwerkt worden. De afwijkingen worden in hoofdlijnen veroorzaakt door inflatie in de kosten. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar de toelichting in de paragraaf Grondbeleid en de Meerjaren prognose Grondexploitaties 2025. 2.459 I
Dit betreft het saldo van het onderhoudsproject herstelbodemdaling in Dongeradielen. Eind 2024 zijn er meer kosten gemaakt dan voorzien, welke nog in rekening zijn gebracht bij de provincie Fryslân. Hierdoor zijn de baten hoger. Aan de lastenkant is er een even grote overschrijding in de kosten, daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  69 I
De gemeente heeft zowel intern als extern uren gemaakt voor de gebiedsontwikkeling van de Prinslocatie en hiervoor facturen verzonden naar de betrokken ontwikkelaar. Conform de afspraken die in 2023 zijn gemaakt, dient de ontwikkelaar deze ureninzet te vergoeden aan de gemeente Noardeast-Fryslân.  82 I
Dit betreft de baten vanuit verschillende Friese overheden voor de samenwerking genaamd “De Friese Aanpak”. De Gemeente is penvoerder voor dit project. Op de lastenkant is hetzelfde opgenomen. Per saldo heeft dit geen invloed op het resultaat.   251 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 6 I
502 Wonen 358  
In de laatste maanden van 2024 zijn er meer vergunningaanvragen ingediend dan verwacht, wat heeft geleid tot extra  legesopbrengsten die aan 2024 moeten worden toegerekend. 264 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 94 I
503 Milieu 49  
Verschillen kleiner dan € 100.000 49 I
508 Afvalbeleid en afval inzameling 329  
Dit betreft de achterblijvende SUP-vergoeding zwerfafvalgelden uit 2023. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft eind 2024, alle gemeenten geïnformeerd over uitstel van de uitkering van de SUP-vergoeding voor de gemaakte kosten voor het opruimen van zwerfafval in 2023.  121 I
In 2024 is er meer gemeentelijke belasting afvalstoffenheffing ontvangen dan begroot. De kosten zijn echter ook hoger uitgevallen, waardoor de kostendekkendheid niet wordt overschreden. Het saldo wordt toegevoegd of onttrokken aan de voorziening.  160 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 48 I
TOTAAL BATEN 3.602  
     
LASTEN    
501 Ruimtelijke ontwikkeling / ruimtelijke kwaliteit -396  
Het verschil tussen de baten en lasten in de grondexploitaties bedraagt €286.000. De winstneming ten aanzien van de bouwgrondexploitatie vindt plaats op basis van de Percentage of Completion-methode (POC-methode). Dit betekent dat de baten en de lasten naar rato van de voortgang verwerkt worden. De afwijkingen worden in hoofdlijnen veroorzaakt door inflatie in de kosten. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar de toelichting in de paragraaf Grondbeleid n de Meerjaren prognose Grondexploitaties 2025.  -2.173 I
Dit betreft de lasten vanuit verschillende Friese overheden voor de samenwerking genaamd “De Friese Aanpak”. De Gemeente is penvoerder voor dit project. Op de batenkant is hetzelfde opgenomen. Per saldo heeft dit geen invloed op het resultaat.      251 I
Dit betreft het saldo van het onderhoudsproject de herstelbodemdaling in Dongeradielen. Eind 2024 zijn er meer kosten gemaakt dan voorzien, wat heeft geleid tot een overschrijding op de lasten. Per saldo heeft dit geen invloed op het resultaat, aangezien de gemaakte kosten in rekening zijn gebracht bij de provincie Fryslân. Hetzelfde bedrag is aan de batenkant opgenomen  69 I
De publieke investeringen voor de gebiedsontwikkeling van de Prinslocatie zullen pas van start gaan na het sluiten van een anterieure overeenkomst, die gepland staat voor april 2025. Vervolgens moet er nog een Omgevingsplan worden opgesteld en moeten de benodigde procedures worden doorlopen, wat in de tweede helft van 2025 zal beginnen. Uitgaven vanuit de WBI voor dit project zullen in 2024 en 2025 niet plaatsvinden. Dit onderwerp zal worden besproken tijdens het voortgangsoverleg met het Rijk in de zomer van 2025. 118 I
Voor de omgevingswet is er in het omgevingsplan een transitieplan met schrijf- en annotatiestrategie geschreven. Er is inmiddels begonnen met de uitvoering van het transitieplan. Het resterende budget wordt gebruikt voor het uitvoeren van het plan en wordt het budget dus doorgeschoven van 2025. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.   849 I
De voorbereidingskredieten voor toekomstige woningbouwontwikkelingen is voor langere periode beschikbaar gesteld. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. 824 I
De voorbereidingskredieten voor toekomstige bedrijventerreinen is voor langere periode beschikbaar gesteld. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. 134 I
Doorbelasting bedrijfsvoeringsbegroting:
Het resultaat van de bedrijfsvoeringbegroting bedraagt € 133.000 positief. Het effect wordt over alle programma’s verdeeld. In de paragraaf bedrijfsvoering wordt het resultaat nader toegelicht.
-336  
Verschillen kleiner dan € 100.000 -132 I
502 Wonen 407  
De subsidiebedragen voor de Stadsontwikkelingsmaatschappij (SOM) zijn beschikbaar voor de duur van het project. Er worden subsidies verstrekt voor de verbetering van de gevels van de panden. Het aantal subsidie aanvragen is lager dan verwacht. De kosten worden gedekt uit de reserve Stadsontwikkelingsmaatschappij. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de reserve Stadsontwikkelingsmaatschappij gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.   527 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 -120 I
503 Milieu 529  
Op het gebied van energiearmoede voert de gemeente diverse activiteiten uit dit in het kader van 'Plan van Aanpak Energiearmoede'. Er zijn al enkele activiteiten opgestart, deze activiteiten zullen verder opgepakt worden in 2025. De kosten worden gedekt uit de algemene reserve. Minder kosten betekent een lagere onttrekking uit de reserve. Per saldo heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat. Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. 430 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 99 I
508 Afvalbeleid en afval inzameling -332  
Dit zijn de deelstromen die via de milieustraat worden ingezameld. Er is meer tonnage huishoudelijk afval ingezameld dan in 2023, tot een forse kostenoverschrijding tot gevolg.  -171 I
“Doorbelasting bedrijfsvoeringsbegroting: Het resultaat van de bedrijfsvoeringbegroting bedraagt € 133.000 positief. Het effect wordt over alle programma’s verdeeld. Het effect op dit product is een extra last van €117.000. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt het resultaat toegelicht.” -117 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 -44 I
TOTAAL LASTEN 207  
     
Onttrekkingen aan reserves -3.205  
Onttrekkingen aan algemene reserve -2.572  
Dit betreft het voorbereidingskrediet van het majeure project Noordelijke stadsentree.  We zitten volop in de voorbereiding / onderzoeksfase en er zullen nog de nodige kosten gemaakt worden voordat er tot uitvoering kan worden overgegaan. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  -98 I
Voor de omgevingswet is er in het omgevingsplan een transitieplan met schrijf- en annotatiestrategie geschreven. Er is inmiddels begonnen met de uitvoering van het transitieplan. Het resterende budget wordt gebruikt voor het uitvoeren van het plan en wordt het budget dus doorgeschoven van 2025. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat. -849 I
Op het gebied van energiearmoede voert de gemeente diverse activiteiten uit dit in het kader van 'Plan van Aanpak Energiearmoede'. Er zijn al enkele activiteiten opgestart, deze activiteiten zullen verder opgepakt worden in 2025. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat. Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. -430 I
De voorbereidingskredieten voor toekomstige woningbouwontwikkelingen is voor langere periode beschikbaar gesteld. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. -824 I
De voorbereidingskredieten voor toekomstige bedrijventerreinen is voor langere periode beschikbaar gesteld. Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de algemene reserve gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.  Het resterende budget wordt overgeheveld naar 2025. -134 I
Het project voor de gebiedsontwikkeling van de Prinslocatie is in mei 2023 met een andere ontwikkelaar doorgestart. De gemeente maakt pas kosten voor publieke investeringen na het sluiten van een anterieure overeenkomst gepland voor april 2025. Daarna moet nog een Omgevingsplan worden opgesteld en procedures doorlopen wat in de tweede helft van 2025 begint.  -200 I
Verschillen kleiner dan € 100.000 -37 I
Onttrekkingen aan reserve dekking afschrijvingen  -16  
Verschillen kleiner dan € 100.000 -16 I
Onttrekkingen aan reserve Stadsontwikkelingsmaatschappij -527  
De subsidiebedragen voor de Stadsontwikkelingsmaatschappij (SOM) zijn beschikbaar voor de duur van het project. Er worden subsidies verstrekt voor de verbetering van de gevels van de panden. Het aantal subsidie aanvragen is lager dan verwacht. De kosten worden gedekt uit de reserve Stadsontwikkelingsmaatschappij.  Omdat dit budget overblijft, hoeft er geen geld uit de reserve Stadsontwikkelingsmaatschappij gehaald te worden. Daarom heeft deze afwijking geen invloed op het resultaat.   -527  I
Onttrekkingen aan reserve duurzaamheidsleningen  -9  
Verschillen kleiner dan € 100.000 -9 I
Onttrekkingen aan reserve coalitieakkoord 2022 -81  
 Verschillen kleiner dan € 100.000 -81 I
     
Stortingen in reserves -236  
Stortingen in de algemene reserve  -236  
De voorbereidingskosten ten behoeve van de woningbouw zijn in eerdere jaren ten laste gekomen van de Algemene reserve. Deze kosten zijn volgens de richtlijnen BBV in 2024 geactiveerd op de balans, waardoor er een terug storting is in de  algemene reserve. -236 I
 Mutaties reserves -3.441  
TOTAAL SALDO AFWIJKINGEN 369